Sprężone powietrze to medium, bez którego trudno wyobrazić sobie nowoczesny przemysł. Zasila narzędzia, linie produkcyjne i urządzenia w niemal każdej branży. Jednak jego jakość nie jest czymś oczywistym, bo w instalacji mogą pojawić się drobiny pyłu, wilgoć czy olej, które obniżają bezpieczeństwo i efektywność procesów. Warto więc przyjrzeć się czynnikom, które decydują o czystości powietrza, a także rozwiązaniom, które pomagają skutecznie chronić maszyny i produkty przed zanieczyszczeniami.
Dlaczego jakość sprężonego powietrza jest tak ważna?
Jakość sprężonego powietrza bezpośrednio przekłada się na efektywność pracy i trwałość urządzeń, a w niektórych branżach, takich jak farmaceutyczna czy spożywcza, decyduje również o bezpieczeństwie i jakości gotowego produktu. Jeśli w powietrzu pojawią się zanieczyszczenia, mogą one spowodować awarie maszyn, obniżyć precyzję działania narzędzi czy nawet doprowadzić do powstawania wad w wyrobach końcowych. Dla firm oznacza to nie tylko dodatkowe koszty związane z naprawami czy przestojami, ale także ryzyko reklamacji i utraty zaufania klientów.
Źródła zanieczyszczeń w sprężonym powietrzu
Zanieczyszczenia w sprężonym powietrzu mogą pojawić się już na samym początku drogi, czyli w powietrzu atmosferycznym zasysanym przez kompresor . Choć gołym okiem tego nie widzimy, w otoczeniu znajdują się cząstki pyłu, piasku, sadzy, a także mikroorganizmy, takie jak bakterie czy wirusy, które wraz z powietrzem trafiają do instalacji. Kolejnym źródłem problemów jest sam proces sprężania. W jego trakcie rośnie ciśnienie i temperatura, co sprzyja kondensacji, a więc powstawaniu wilgoci w sprężonym powietrzu. To właśnie ona bywa początkiem korozji i uszkodzeń instalacji. Do zanieczyszczeń dochodzi także ze strony sprężarki, zwłaszcza jeśli pracuje w technologii olejowej. Niewielkie ilości oleju w sprężonym powietrzu mogą przedostawać się do układu, powodując problemy w procesach produkcyjnych. Ostatnim elementem, o którym warto wspomnieć, są same rurociągi. W starszych instalacjach mogą uwalniać rdzę lub drobiny metalu, które pogarszają czystość powietrza w instalacji pneumatycznej. Wszystkie te czynniki łącznie sprawiają, że sprężone powietrze wymaga odpowiedniej filtracji i uzdatniania, aby spełniało wymagania określone w normach ISO dla sprężonego powietrza.
Rodzaje zanieczyszczeń i ich skutki
To, co najbardziej wpływa na jakość sprężonego powietrza, to rodzaj i ilość niepożądanych substancji obecnych w instalacji. W praktyce można wyróżnić cztery główne grupy.
- Cząstki stałe - pył, rdza, kurz i drobiny metali uszkadzają zawory oraz siłowniki.
- Wilgoć w sprężonym powietrzu - prowadzi do korozji, zatykania przewodów i rozwoju bakterii.
- Olej w sprężonym powietrzu - zatyka filtry i dyskwalifikuje produkty w branżach wymagających wysokiej czystości.
- Mikroorganizmy w systemie pneumatycznym - bakterie i grzyby mogą powodować skażenia i zagrożenie zdrowotne.
Każdy z tych elementów obniża czystość powietrza w instalacji pneumatycznej i zwiększa ryzyko kosztownych awarii. Dlatego konieczne jest nie tylko ich identyfikowanie, ale także stałe monitorowanie poziomu zanieczyszczeń zgodnie z normami ISO.
Normy ISO dla sprężonego powietrza - jak je rozumieć?
Aby łatwiej kontrolować jakość medium, stosuje się międzynarodowe normy ISO dla sprężonego powietrza, a najważniejszą z nich jest ISO 8573-1:2010. Definiuje ona dopuszczalny poziom cząstek stałych, wilgoci i oleju. Każdy parametr posiada klasy czystości - im niższa cyfra, tym lepsze parametry powietrza. Dzięki temu można precyzyjnie dobrać czystość powietrza w instalacji pneumatycznej do wymagań danej branży, niezależnie od tego, czy chodzi o produkcję farmaceutyków, lakierowanie czy zasilanie standardowych narzędzi.
- Przemysł farmaceutyczny - wymagane są najwyższe klasy czystości (np. 1-1-1), ponieważ obecność oleju w sprężonym powietrzu czy mikroorganizmów w systemie pneumatycznym mogłaby doprowadzić do skażenia leków.
- Produkcja spożywcza - powietrze musi być wolne od oleju i wilgoci (np. 1-2-1), aby nie przenosić zanieczyszczeń na żywność i nie sprzyjać rozwojowi bakterii.
- Lakiernie i malarnie proszkowe - tu kluczowe jest usunięcie wilgoci w sprężonym powietrzu, aby uniknąć pęcherzyków i nierówności na powierzchni (np. 2-2-2).
- Elektronika i półprzewodniki - konieczne jest powietrze o wysokiej czystości (1-1-1 lub 1-2-1), ponieważ najmniejsze cząstki stałe mogą uszkodzić delikatne układy.
- Warsztaty i standardowe narzędzia pneumatyczne - wystarczają niższe klasy (np. 4-4-4), bo czystość powietrza nie ma aż tak bezpośredniego wpływu na końcowy produkt, ale nadal chroni maszyny przed nadmiernym zużyciem.
Zrozumienie tej normy ułatwia wybór odpowiednich filtrów do sprężonego powietrza i osuszaczy, które eliminują wilgoć w sprężonym powietrzu oraz pozwalają spełniać wymagania klientów i organów kontrolnych.
Jak poprawić jakość sprężonego powietrza?
Utrzymanie odpowiednich parametrów sprężonego powietrza wymaga zastosowania sprawdzonych urządzeń i procedur. Najczęściej stosowane rozwiązania to:
- filtry do sprężonego powietrza - usuwają cząstki stałe, olej i zapachy;
- osuszacze - ziębnicze , adsorpcyjne lub membranowe , które skutecznie eliminują wilgoć w sprężonym powietrzu;
- separatory cyklonowe - redukują kondensat i większe zanieczyszczenia;
- kompresory bezolejowe - szczególnie przydatne tam, gdzie olej w sprężonym powietrzu nie może się pojawić;
- systemy monitorujące - umożliwiają bieżącą kontrolę jakości i punktu rosy.
Takie rozwiązania pozwalają dostosować czystość powietrza w instalacji pneumatycznej do wymagań norm ISO i jednocześnie obniżyć ryzyko awarii czy reklamacji.
Najważniejsze czynniki wpływające na jakość sprężonego powietrza
Na jakość sprężonego powietrza ma wpływ wiele elementów: od obecności cząstek stałych, przez wilgoć, po olej i mikroorganizmy w systemie pneumatycznym. Ich kontrola to podstawa niezawodnej pracy instalacji, bezpieczeństwa pracowników oraz zgodności z wymaganiami określonymi przez normy ISO dla sprężonego powietrza. Wdrożenie odpowiednich filtrów do sprężonego powietrza, osuszaczy i systemów monitorowania pozwala skutecznie eliminować zagrożenia. To inwestycja, która zwraca się w postaci mniejszych awarii, lepszej jakości produkcji i większego zaufania klientów. Dlatego warto już dziś sprawdzić, czy Twoja instalacja pneumatyczna zapewnia czystość powietrza na poziomie, jakiego naprawdę potrzebujesz.
